Veblen Malları, Bandwagon Etkisi, Snob Etkisi, Züppe Etkisi

Thorstein Veblen, tüketimin gösteriş amacıyla da yapılabildiğini ve fiyatın arttıkça mala olan talebin de artabileceğini açıklamıştır. Bir başka deyişle, Veblen, gösterişçi tüketimi ifade etmiş ve bu tür malları, fiyatı arttıkça kalitesinin de artacağına inanılan mallar olarak tanımlamıştır. Gösterişçi tüketim, insanlık tarihinin neredeyse bütün dönemlerinde görülmüştür. Geçmişte prestij ve statü göstergesi olarak yapılan bu tür tüketim, günümüzde küreselleşmenin etkisiyle rekabet yaratmakta ve markalaşma olgusunu güçlendirmektedir. İnsanlar, pahalı ürünler alarak kendi statülerini artıracaklarını ve prestij kazanacaklarını düşünmektedir.

Yukarıdaki grafikte, hem veblen malları hem de normal mallara ilişkin talep eğrisi verilmiştir.

Gösterişçi tüketim olgusuyla yakından ilişkili olan bandwagon (sürü) etkisi, bireylerin bir ürün ya da hizmeti toplumda yaygın olarak tercih edildiği için talep etmeleri durumunu ifade eder. Burada tüketiciler, bir ürünün işlevselliğinden ya da faydasından ziyade, çoğunluğun tercihine uyum sağlamaya odaklanır. Örneğin, popüler bir markanın sınırlı sayıda ürettiği bir ürünü satın almak, yalnızca "trendi yakalama" arzusundan kaynaklanabilir. Bu tür davranışlar, bireyin sosyal çevresinde kabul görme ve aidiyet hissetme ihtiyacını karşılamaktadır.

Öte yandan, snob etkisi bireylerin kendilerini farklı ve üstün hissetme arzularından kaynaklanır. Bu durumda, kişiler daha az kişinin sahip olduğu ürünlere yönelir ve yaygınlaşmış ürünlerden uzak durmayı tercih eder. Snob etkisi, özellikle lüks tüketimde kendini gösterir. Örneğin, sınırlı sayıda üretilen özel bir saat ya da sadece belli bir kesimin erişebildiği bir sanat eseri, snob etkisine dayalı olarak talep edilebilir. Az bulunur olma niteliği, bu ürünlere olan ilgiyi artırır ve kişilerin toplumsal statü elde etme arzusunu tatmin eder.

Son olarak, züppe etkisi, bir ürünün fiyatı arttıkça o ürüne olan talebin de artması durumudur. Bu etkide bireyler, bir ürünün yüksek fiyatını kalite ve prestijin bir göstergesi olarak algılar. Örneğin, çok pahalı bir otomobil ya da değerli taşlarla süslenmiş bir çanta, yalnızca bir ihtiyacı karşılamaktan öte, kişinin maddi gücünü ve toplumsal statüsünü vurgulamak için tercih edilebilir. Bu tür ürünler, sosyal çevrede dikkat çekmek ve farklılaşmak için bir araç haline gelir.

Gösterişçi tüketim, bandwagon etkisi, snob etkisi ve züppe etkisi gibi kavramlarla daha da derinleşen bir olgudur. Bu tür tüketim davranışları, bireylerin yalnızca maddi ihtiyaçlarını değil, aynı zamanda sosyal ve psikolojik gereksinimlerini de yansıtır.

Daha Fazlası için:

https://www.mahfiegilmez.com/2020/09/tuketim-gosteris-tuketimi-zuppe-etkisi.html

https://www.mahfiegilmez.com/2019/10/gosteris-tuketimi-ve-zuppe-etkisi.html