Veganların Sosyal İlişkilerinde Karşılaştıkları Sorunlar

Türk vegan bireylerin günlük yaşamlarında karşılaştıkları sorunlara bakarsak, öncelikle sosyal ilişkilerinde yaşadıkları sorunlara değinmek gerekir. Lisans bitirme tezim sırasında veganlarla yaptığım ankete katılanların %85,7'si bir yıldan uzun süredir vegan olduğunu belirtirken, yine %42,8'i de aile ve sosyal ilişkilerinde sorunlar yaşadığını belirtmiştir. Bazıları veganlığa saygı duymaz ve şakalar yaparken, veganlar çoğu zaman masada kendilerini açıklamak zorunda kalmaktadırlar. Bazı katılımcıların “Vegan olmanız nedeniyle sosyal ilişkilerinizde ne gibi sorunlar yaşıyorsunuz?" sorusuna cevapları şu şeklindedir: "Bazen abartılı şakalara maruz kalıyorum ve çoğu zaman yemek yemek yerine bir şeyler söylemek zorunda hissediyorum.", "Vegan olduğumu duyar duymaz herkes beni vegan olmaktan vazgeçirmeye çalışıyor. Veganları gören hemen hemen herkes alay etmeye, cesaretini kırmaya veya tartışmaya başlıyor.”

Özellikle veganlar bu kültürün bilinmediğini ve sosyal çevrede sorun yaşadıklarını söylüyorlar. Bu sorun, dışarıda yemek yerken veya müşterilerle uğraşırken daha sık görülebiliyor. Et tüketiminin kültürel bir öğrenme deneyimi olarak yaygın olduğu toplumlarda vegan bireyleri misafir olarak ağırlamak zor olabilir. Misafir olarak vegan olduklarının söylenmemesi ev sahibini kötü hissettirebilir veya önceden söylenmişse misafir için özel hazırlıklar yapılması gerekebilir.

Yaptığım görüşmelerin sonuçlarına göre bu tarz bir beslenme sosyal çevrede tuhaf karşılanmakta ve bununla ilgili bazen yargılayarak bazen de merak edilerek “Hiç bir şey yemiyor musun?” ya da "Bitkiler de canlı değil mi?" gibi sorular sorulmaktadır. Veganlar özellikle, neden bu şekilde yediklerini açıklamaktan ve sosyalleşirken bu tercihlerinin gündeme gelmesini istemediklerini söylemekten bıkmış durumdalar. Tabii ki görüştüğüm bireyler arasında sosyal ilişkilerinde olumlu geri bildirimler ve destekler alan, hatta ailesinde kendisinden etkilenerek vegan olan ve aynı fikri savunan veganlar da vardı.

Türk vegan bireylerin günlük yaşamlarında karşılaştıkları bir diğer sorun da vegan/etsiz ürünler bulabilmek diyebiliriz. Yaptığım ankete katılanların %35,7'sinin vegan/hayvansal olmayan ürünleri veya bu ürünleri satan kafe ve restoranları bulmakta sorun yaşadığını tespit ettim. Katılımcıların bu konudaki görüşleri şu şekildeydi: “Sarıyer'de yaşıyorum ve ev yemekleri dışında vegan ürünler sunan restoran yok. Vegan restoranlara gelince bence genel restoranlar gibi pahalı ve ucuz olarak bir fiyat skalası var”, "Hiçbir sorunum yok. Et fiyatları gibi vegan ürünlerin fiyatları da yüksek. Ancak veganlıkta biraz zaman geçirdikten sonra, eskisi kadar çok taklit aramıyorsunuz. Normal öğünlerimde sebzeler, meyveler, baklagiller, salata, çorba, makarna, pilav vb. bana yetiyor.", "Türk mutfağında vegan seçenekler çok olduğu için açıkçası çok sorun yaşamıyorum. Fiyatlar belki biraz daha uygun olabilirdi ama artık vegan olsun olmasın her şey çok pahalı."

Bunun dışında vegan ürünlerin maliyetinin yüksek olması da bireyler için ayrı bir sorun teşkil etmektedir. Ankete katılanlar arasında yüksek fiyatlardan şikayet eden %42,8'lik bir grup var. Ancak bu görüşmeler sırasında ürünlerin fiyatının yüksek olmasının veganların davranışlarını değiştirmediğini de farkettim. Diğer bir deyişle, bireyler o ürünü alıp veya başka bir alternatifini bulup inandıkları yaşam biçimini sürdürmeye devam ediyorlar.

Son olarak, Türkiye'de vegan ürünler açısından şehir karşılaştırması yapıldığında bu ürünlerin ağırlıklı olarak İstanbul'da (vegan/vejetaryen restoranların bulunduğu), ardından Ankara'da (ki hala yetersiz) bulunduğunu söyleyebiliriz. Veriler başka şehirlerde vegan ürün bulmanın daha zor olduğunu gösteriyor. Yukarıda bahsedilen konulara ek olarak, Türkiye'de sebze ve baklagillerin bol olmasının vegan beslenmek isteyenler için çok faydalı olduğunu söyleyebiliriz. Özellikle Ege bölgesi bu konuda oldukça zengin, bol sebze yetişiyor. Dolayısıyla, Türk mutfağında da birçok vegan seçenek var.