Yansıtma Kuramı Penceresinden: "Masa da Masaymış Ha..." Şiir İncelemesi

Masa Da Masaymış Ha…

Masa Da Masaymış Ha

Adam yaşama sevinci içinde

Masaya anahtarlarını koydu

Bakır kâseye çiçekleri koydu

Sütünü yumurtasını koydu

Pencereden gelen ışığı koydu

Bisiklet sesini çıkrık sesini

Ekmeğin havanın yumuşaklığını koydu

Adam masaya

Aklında olup bitenleri koydu

Ne yapmak istiyordu hayatta

İşte onu koydu

Kimi seviyordu kimi sevmiyordu

Adam masaya onları da koydu

Üç kere üç dokuz ederdi

Adam koydu masaya dokuzu

Pencere yanındaydı gökyüzü yanında

Uzandı masaya sonsuzu koydu

Bir bira içmek istiyordu kaç gündür

Masaya biranın dökülüşünü koydu

Uykusunu koydu uyanıklığını koydu

Tokluğunu açlığını koydu.

Masa da masaymış ha

Bana mısın demedi bu kadar yüke

Bir iki sallandı durdu

Adam ha babam koyuyordu.

Edip Cansever, şiire öyküleyici unsurları katarken kendi anlayışına göre şekillendirmiş; tasvir ve diyalog tarzına sıkça başvurmuştur. Anlatılamayan şeyleri anlatmak için çabalamış, bu süreçte ferdi anlatımdan ziyade toplumla ilinti kurmayı amaçlayarak şiirler yazmıştır. İnsanın yalnızlığını, çaresizliğini, sıkıntılı hallerini konu edinirken; onu toplumun içinde inceleyerek şiirine dahil etmiştir. İnsanın kabullenmekte zorlandığı, bazense ulaşamadığı cevapları; içini yiyip duran hislerin tercümesini şiirlerinde sıklıkla açıklamaya çalışmıştır. Masa Da Masaymış Ha… şiiri de yine bu tarz konuların ele alındığı, “masa” metaforu etrafında gelişen, yansıtmacı kuram içinde değerlendirilebilecek tarzda bir yapıttır. “Masa”, günlük hayatın içindeki sıradan bir nesne gibi gözükse de şair, masayı ve üzerindeki nesnelere daha derin bir anlam yükleyerek sembolik bir yorum oluşturmak istemiştir. Bu tabirin çok katmanlı bir dünyayı temsil ettiği söylenebilir: Hayatın yükünü taşıyan, insanın ruhi münasebetlerini sırtlanan, günlük yaşamın getirdiği her türlü çalkantıya kucak açan soyut kavramlar bütünüdür. Kısacası insana dair olan soyut-somut her şeyin, bu masanın üzerinde muazzam bir birikime dönüştüğü söylenebilir.

Şiirin ana kahramanları, “masa”yla birlikte, ayrıca olarak, bu masanın üzerine bir yaşam bırakan “adam”dır. Şair, bu adamın iç dünyasını şiirin başlıca teması saymıştır. Masa ve üzerindeki nesneler, insan yaşamının farklı yönlerini, düşünceleri ve duyguları temsil eder. “Adam yaşama sevinci içinde/ Masaya anahtarlarını koydu/ Bakır kâseye çiçekleri koydu/ Sütünü yumurtasını koydu/ Pencereden gelen ışığı koydu/ Bisiklet sesini çıkrık sesini/ Ekmeğin havanın yumuşaklığını koydu” dizelerinde anlatılmak istenenler, bir insanın zihninde kolaylıkla karşılığını bulabilecek tarzdaki görüntüler demeciyle somutlaştırılarak verilmiştir: Başında da değindiği üzere, şiirin öznesi olan “adam” bir neşe içerisinde günlük rutinin bir parçası olan eylemleri gerçekleştirmekte; yuvasını, yaşama sevincini, nimetini, umudunu masaya yerleştirmektedir. Bu anlamlara sırasıyla, anahtar, çiçek, süt-yumurta, ışık sözcüklerinden ulaşılabilir. Hemen ardından gelen, “Adam masaya/ Aklında olup bitenleri koydu/ Ne yapmak istiyordu hayatta /İşte onu koydu” dizeleriyle ile öznenin karamsar ve düşünceli bir havaya büründüğü aktarılmaktadır. Hayallerini, duygularını ve düşüncelerini masanın üzerinde toparladığı anlatılır. Burada masaya gerçekten konulan bir unsur söz konusu değildir; daha çok ortaya döktüğü, kafasını kurcalayan konuları -belki de masa başında- düşünüp taşınmaktadır. “Bir bira içmek istiyordu kaç gündür/ Masaya biranın dökülüşünü koydu” dizeleri baştan sona hayal kırıklığı kokmaktadır. Adam, birkaç gündür arzuladığını belirttiği “bira” üzerinden, yaşanacağına dair beklenti içinde olduğu eylemi/ durumu kastetmektedir. Bu satırlar okunurken, kişinin zihninde biranın dökülmesi durumundan ziyade, onun işaret ettiği hüsran, üzüntü, sıkıntı duyguları canlanmaktadır. Adam, aslında hayatı boyunca bir döngü içine sıkışmışçasına mutluluğunu, umudunu, heyecanını, hüznünü masanın üzerine döküp durmaktadır. Bu masa her türlü yaşantıya, duyguya ev sahipliği yapmakta; yıkılmadan ayakta durmayı başarmaktadır: “Masa da masaymış ha/ Bana mısın demedi bu kadar yüke/ Bir iki sallandı durdu”.