Yapraktan Beyaz Ekrana Jane Austen Dünyası; Gurur ve Önyargı Metninin Sözel, Görsel ve İşitsel Bakışla Okunması

Jane Austen, 19. yüzyıl edebiyat dünyasının önemli kalemlerindendir. Bu yazı Gurur ve Önyargı romanını, Joe Wright yönetmenliğinde çekilen “Aşk ve Gurur”, özgün ismiyle “Gurur ve Önyargı” filmiyle birlikte inceler.

Metinde ve filmde bulunan şiirin aşkı, dokunuşla dansla karşılaştırmalı bölüm, şiirle aksiyon ve dansın oluşum dansı karşılaştırmalı. Bu, bir bütün olarak düşünüldüğünde ... Metinler bu çerçevede, aşkın aynılarının kullanılması mümkün olan düşüncesini kırmaya yönelik tutum sergilemişlerdir.

Edebi metnin sinemayla çeliştiği ortaya çıktı ve filmin zamanlaması değiştirildi. Edebi metinde birincil olarak Darcy'nin Bingley ile konuşmalarına şahit olan Elizabeth, ona karşı olmayan tutumunu arkadaşlarına anlatması gereken filmin yapımcısıyla kalabalıkla birlikte ona döndü. Uyarlamada farklı olan, Elizabeth'in şakacı ruhunun aktarılmış olmasıyla birlikte temel Eylül sahnesinin devamındaki tutumudur. Filmde tarihi şiir ve dansın sahnesi gerçekleşen kitapta ayrıca Elizabeth'in Darcy'nin dans spekülasyonuna bağdaştırma gösterip uzaklaşması yapılandırılmış gerçekleşen bir bölüm daha bulunmaktadır. Balo sahnesi metinde aktarılan biçimde realse de zaman sıkışması kavisli farklı içeriklerde ürünler.

Edebi metinde bu sahnede Elizabeth'in hastalanan ve Bingley'nin babasının yanında kalan kardeşi Jane'i ziyaret eden gelen annesi ve kardeşlerinin seçimi konusunda anlaşıldı. Filmde ise Elizabeth'in konuşulanları duyduğu balo sahnesinin devamında gerçekleşmiştir. Bağlamları farklı olan her iki şarkıcının da katıldığı yarışmada, başarılı olup zamana yansıtılmadan duyguyu artırma olanağı sağlandı. Annesinin arkadaşı Lady Lucas ve ablası Jane için söylediklerinden dolayı kendini rezil olarak bildiğini söyleyen Elizabeth, "Şiirin aşkı yok etme anında ilk kim keşfetti merak ediyorum doğrusu!" yorumunda benden ricam var. Bunu Darcy'nin “Şiiri hep aşkın gıdası olarak düşünürdüm.” Sözünü takip etti. Edebi metinde bunun üzerine Elizabeth'in “Sağlıklı, güçlü, iyi bir aşk için olabilir. Zaten güçlü olan bir şeye her şey iyi gelir. Ama eğerzayıf, cılız bir yanase tatlı bir sone çalışantan onu öldürür.” Cümleleriyle karşılaşılır ve Darcy gülümsemekle yetinir. Sinemanın bu noktada edebi metne kazandırdığı, diyaloğun devamıyla sağlanmıştır. Darcy'nin “Peki siz sevgiyi yakalamak için ne önerirsiniz?” Elizabeth'in "Dans etmeyi" yanıtını verir. “Kişinin dünyaya bakması mümkün değil diye tasvir edilse bile.” Söylemini de binasının barındırdığı kuramın çatısı altında diyalogdan anlaşıldığını belirtelim. Sinema bu çerçevede seyirciye salt romantik ve salt realistin karşılaştırıldığı görsel, işitsel bir metin sunmuştur.

Son olarak filmin, edebiyat dünyasında önemli olanın metne dönüştüğünde ortaya çıkan çarpıcı bir başarıya ulaşıldığı görülüyor. Türkçe'de "Kelime ve anlam" olarak bilinen belgeye ulaşan farklı bir çalışma, filmin bağımsız bir sanat eserinin başarılı bir biçime dönüştüğü bir çalışmadır.