İSPANYA KRALLIĞI #2

SİYASİ TARİH

Tarihin çeşitli dönemlerinde Fenikeliler, Yunanlar, Kartacalılar, Roma, Vizigot, Endülüs Emevi ve Ben-i Ahmer Devletleri’nin istilasına uğrayan İspanya, 1492’de Aragonya ve Kastilya Krallıkları’nın birleşmesiyle bölgedeki Arap egemenliğine son vermiştir.

Yeni Çağ’ın başlarında başta Amerika kıtası olmak üzere pek çok büyük keşfe öncülük eden İspanya, Yakın Çağ’da bu üstünlüğünü İngiltere ve Fransa’ya bırakmıştır. 1. Dünya Savaşı’na girmeyen ülke, uzun süren iç savaşlara sahne olmuştur. İspanya, 1975’e kadar diktatörlükle idare edilmiş, bu yıldan sonra meşrutî krallığa geçmiştir. 1982’de NATO’ya üye olan ülke, 1986’da da Avrupa Birliği’ne üye olmuştur. 2014’te Kral 1. Juan Carlos, tahttan feragat etmiş ve yerine oğlu 6. Felipe geçmiştir. Ülkenin başkanı 2 Haziran 2018’den beri Pedro Sanchez’dir.

NÜFUS VE YERLEŞME

2019 nüfusu 46,7 milyon olan ülkede km²'ye 94 kişi düşer. Ülkede medyan yaş 42,5'tir. Bu da ülkede genç nüfus oranının az, buna karşılık yaşlı nüfus oranının fazla olduğunu, gelişmiş bir ülke olduğunu gösterir. Doğal nüfus artış oranı (2015-20) %-0,5'tir. Bu da ölüm oranının doğum oranından fazla olduğunu bize gösterir. Nüfus artış oranı ise %0,04'tür. Yani ülke göç almaktadır.

Nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı ise şu şekildedir: 0-14 yaş %14, 15-64 yaş %66, 65+ yaş %20. Sağlık koşullarındaki iyileşme gibi birçok faktör ortalama yaşam süresini arttırmaktadır. Bu da ülke nüfusunun her geçen gün yaşlandığını gösterir.

Nüfus yoğunluğu 94 kişi/km² olan ülkede homojen bir nüfus dağılışı söz konusu değildir. Nüfusun dağılışını etkileyen en önemli faktörler arasında topografya ve iklim yer alır. (İspanya Krallığı #1 yazımda fiziki coğrafya faktörlerinden bahsetmiştim. Bu linkten ulaşabilirsiniz: https://typelish.com/b/ispanya-kralligi-1-101322)

Nüfusun 2/3’ü kıyı bölgelerde toplanmıştır. İç bölgede nüfus yoğunluğu oldukça azdır. Özellikle kırsal alanlardan şehirlere doğru göçlere bağlı olarak bu bölge, ülke toplam nüfusun %15’ini barındırmaktadır. Bölgenin bu özelliğinin tek istisnası, siyasi nedenlerle ülkenin merkezine inşa edilmiş olan Madrid ve çevresidir. Madrid’de km²’ye 803 kişi düşer ve ülke nüfusun en yoğun olduğu yerdir. Kentlerde yaşayanların oranı %78’dir. 

EKONOMİK COĞRAFYA

İspanya ekonomisi 2. Dünya Savaşı’ndan sonra bir dönüşüm sürecine girmiş, bu süreçte tarım sektörünün önemi azalırken hizmetler sektörünün önemi giderek artmış ve bu sektör, ekonominin hâkim sektörü haline gelmiştir. Ülkenin AB’ye girmesi, ekonomik kalkınmasına ivme kazandırmıştır. Yeni iş sahalarının yarısını AB’ye girdikten sonra açmıştır. Dünya Bankası verilerine göre İspanya 1,437 trilyon dolarlık(2018) GSYH’siyle Avrupa’nın 6, dünyanın 13. büyük ekonomisidir. Kişi başına düşen gelir ise 29,450 dolardır(2018). 

En önemli tahıl ürünleri; arpa, buğday ve mısırdır. Arpa daha çok güneydoğuda yetiştirilirken, buğday iç plato ile Ebro Vadisi’nde, mısır ise Galiçya bölgesinde yetiştirilir. Valensiya ve Ebro Deltası’nda pirinç ekimi yapılır. İspanya, dünyanın en büyük zeytinyağı ve Avrupa’nın üçüncü büyük şarap üreticisidir. 

Ülkede tarıma elverişli toprakların %10’u zeytinliklerle kaplıdır. En önemli meyve ve sebze tarımı alanları Endülüs’te ve doğu kıyılarında yer alır. Portakal üretiminde dünyada 4. sıradadır. Toplam tarımsal ürün ihracatının yaklaşık %70’ini sebze (domates ve soğan), meyve (üzüm, zeytin, portakal, badem) ve zeytinyağı ihracatı oluşturmaktadır.

Devamı bir sonraki yazımda, iyi okumalar:)