Saatleri Dakikalara Çeviren Deneyim: Akış

Hiç kitap okurken, sevdiğiniz bir konu üzerinde çalışırken ya da keyif aldığınız bir aktivite yaparken zamanın nasıl geçtiğini anlamadığınız oldu mu? Etrafınızdaki hiçbir şeyi fark etmediğiniz, sadece siz ve deneyiminizin olduğu bir durum hepinize oldukça tanıdık gelebilir. Psikolog Mihaly Csikszentmihalyi bu ortak deneyimi akış olarak tanımlıyor. Peki, akış deneyimi nedir diye soruyorsanız, gelin akış kavramına beraber bakalım.

Akış Nedir?

Pozitif psikolojinin önemli kavramlarından olan akış, kişinin bir aktiviteye bütün dikkatini verdiği, etrafındaki her şeyden uzaklaştığı, kendinden geçerek bilgi ve yeteneklerini o aktiviteye yoğunlaştırdığı bir durum olarak tanımlanır.

Akışta genellikle aktif bir durumda olup sahip olduğunuz bilgi ve beceriyi kullanırsınız. Bazen de bir şeyler üretirsiniz. Örneğin resim yapabilir ya da bir dans performansı sergileyebilirsiniz.

Akış esnasında, dikkatiniz sadece o anki aktivitede olur. Etrafınızdaki hiçbir gürültü, dikkat çekici görsel akış deneyiminizi etkilemez. Ayrıca aklınızdan geçen düşünceler, hissettiğiniz duygular ve bedeninizden gelen uyaranların da akış deneyiminiz üzerinde bir etkisi bulunmaz.

Akış deneyiminde, aktivitenin bitiminde bir ödül ya da kazanç beklemezsiniz. Sadece akışı deneyimlemek için aktiviteyi gerçekleştirirsiniz. Yani burada içsel motivasyon söz konusudur. Deneyimin sonunda ise kendinizi mutlu ve tatmin olmuş hissedebilirsiniz.

Akışta Yer Alan Unsurlar Nelerdir?

Psikolog Mihail Csikszentmihalyi akışta yer alan çeşitli unsurlardan söz ediyor. İşte, akışın unsurları:

1. O an gerçekleştirilen aktiviteye karşı yoğun bir odak ve konstantrasyon
2. Kişinin farkındalığı ve aktiviteyi yaparkenki eylemlerin birleşerek bir bütün haline gelmesi
3. Kişinin akış esnasında öz-farkındalığını kaybetmesi ve kendinden geçmesi
4. Kişinin o andaki aktivite ya durum üzerinde kontrol sahibi olduğunu hissetmesi
5. Kişinin zaman algısının değişmesi: Genellikle aktivite esnasında kişi zamanın gerçekte olduğundan daha hızlı geçtiğini hisseder.
6. Gerçekleştirilen aktivitenin hedefi, deneyimin kendisidir.

Akışı Deneyimlemek İçin Neler Gereklidir?

Akışı deneyimleyebilmeniz için, olmazsa olmaz etmenler bulunuyor. Akış üzerine yapılmış çalışmalar sonucunda akışa ulaşabilmek için gerekli olan koşullara yakından bakalım:

1. Gerçekleştirilen aktivitenin net hedefleri ve belirlenmiş yapısı olmalıdır.
2. Aktivite gerçekleştirildiği sırada anında geribildirim vermelidir. Verilen geribildirimler net ve açık olmalıdır. Kişi aktiviteyi gerçekleştirirken geribildirim aldığında, ne kadar başarılı olduğunu bilebilir.
3. Aktivitenin zorluk düzeyi ve kişinin becerileri arasında denge olmalıdır. Kişinin beceri seviyesi yüksek ancak zorluk düzeyi düşükse kişi aktivite esnasında sıkılabilir. Aktivitenin zorluk düzeyinin kişinin beceri seviyesinden yüksek olduğu durumda ise kişi kaygılanabilir.

Akışın Faydaları Nelerdir?

Akış deneyiminin size sağlayacağı bazı faydalar bulunuyor. Hem iş ve okul hayatınız hem kişisel gelişiminizde akış size önemli katkılar sağlayabilir. Sizin için, akışın faydalarını aşağıda sıraladık:

1. Stres düzeyinizin azalmasını sağlar. Akış deneyiminden sonra yaşadığınız tatmin ve mutluluk hissi, stres düzeyinizin azalmasına katkıda bulunur.
2. Performans düzeyinizi arttırır. Akış deneyimi belirli düzeyde beceri gerektirdiğinden, iş ve okul yaşamınızda performansınızın artmasına yardımcı olabilir.

Akış deneyimi; kendinizi tamamen o anki aktiviteye adadığınız, bilgi ve becerilerinizi kullandığınız ve o aktiviteyle bütünleştiğiniz bir deneyimdir. Bütün dikkatiniz o aktivitede, hedef ise deneyimin kendisidir. Etrafınızdaki her şeye kendinizi kapatır, deneyiminizin tadını çıkarırsınız. Deneyimin sonunda tatmin olur, ayrıca becerilerinizi geliştirmiş olursunuz.