Sait Faik Abasıyanık'ın Öykülerinde “Semaver” ile Başlayıp Harita'dan Hayata Geçen Nokta

Sait Faik Abasıyanık, modern Türk öykücülüğünde öne çıkan ve kendisinden sonraki kuşaklara liderlik etmiş bir yazardır. Eserlerini bireye ve iç dünyalarına yönelik olarak kaleme almıştır. “Onun hikâyelerinde güçlü bir kurgu, estetik bir üslup bulunmaktadır.” (Korkut ve Sağlam, 2019, s. 4). Bu yazıda Sait Faik'in “Haritada Bir Nokta” ve “Semaver” öykülerinden bahsedilerek, hayat ve kişilik özellikleri öykülerine nasıl yansıtıldığı incelenerek verilmiştir.

“Haritada Bir Nokta” öyküsü tüm kötülüklerden kaçarak yaşamak isteyen karakterin, insanın olduğu yerdeki hırsın, bencilliğin ve haksızlığın da ayrılığın inançlarına varması ile Sait Faik'in iç dünyasını anlatmaktadır. “Semaver” ise annesi ile mutlu bir hayatı olan Ali'nin annesinin ölümünden sonra yaşadığı bocalama ile birlikte benlik kazanma mücadelesini konu almaktadır.

Sait Faik Abasıyanık'ın yazını, gözlem ve deneyimlerinden yararlanılarak birey özelliklerinin kurulumu ve yeri içerisinde yer verilmiştir. “Edebiyat ile yaşam arasında çok sıkı bir münasebet vardır. Edebiyat, yaşamdan önemli oranda beslenirken, hayat da edebiyatla daha bir anlam kazanır.” (Aydın ve Sevinç, 2016, s. 7). Bu karakterler hayatılarndaki dönüm noktalarında işaretlenen karakterlere de yansımış ve edindiği deneyimler nedeniyle toplumdan uzaklaşmıştır. İlk dönem eserlerinden olan “Semaver” annesi ile yalnız yaşayan Ali'nin anlatısı hüzünlü bir sonla biten hikayesi üzerine kurgulanmıştır. “Sait Faik'in babasının ölümünden sonra Burgazada'da annesiyle birlikte yaşamıştır.” (Korkut ve Sağlam, 2019, s. 5). Bu bağlantı Sait Faik'in öykülerinin, eserlerinde ortaya çıkan kahramanlarıyla aktarıldığının göstergesidir. Hikâyeciliğin ilk özelliğinin duyarlı ve merhametli olan yazar gitgide yalnızlığa sürüklenmesi ve uyumsuzluklar. “Haritada Bir Nokta'da, adanın bulunduğu yer için işaretlenmiş bir son durak olduğu vurgulanmaktadır.” (Öztürk, 2011, s. 785). Adaya karşı beslediği tüm güzel hisler öykünün devamında kırılır ve yazmanın hırsının gösteriminin göstergesi olarak ortaya çıkar. Bu bağlamda “Yazmasam delirirdim.” (Abasıyanık, 2006, s. 11) beyanının kabul edilmesi ve bilgilerin belirtilmesi olmuştur. Bu nedenle insanoğlunun neden olduğu yazar sorunsalı ortaya çıkmıştır.

Mekân olarak değerlendirecek olduğumuzda “Semaver” öyküsünde İstanbul'un ön planı ortaya çıkar. Ada ve İstanbul mekanları, oluşan metinlerin ayrıntılarının açıklamasıdır. “Sait Faik'in yaşadığı mekanların başında İstanbul'un geldiği biliniyor. Bu da İstanbul'un hikâyelerinin temel mekanını yapmakta, dolayısıyla İstanbul'un bütün atmosferiyle onun eserleri kuşatılmaktadır.” (Öztürk, 2011, s. 776).

“Semaver” öyküsünde İstanbul ile yalnızlığın kurulumu korunaksız bir işçi olan Ali'nin öyküsü aktarılmıştır. Ancak İstanbul olarak bilinen merkezin taşıdığı anlam ortaya çıktı. “Haritada Bir Nokta” Sait Faik'in yaşadığı çıkmazdan kaçışı olarak okunabilir. Bu nedenle ada ve merkez arasında bir kaçış olarak da görülmektedir. Metinlerin mekansal olarak ortaya çıkardığı bu farklılıklar Sait Faik'in ne merkeze, ne de adaya yardımlaşma hissinin sonucu olarak değerlendirilebilir. “Ağırlıklı olarak hikâyelerinde gecekonduda yaşayan insanlar, işsizleri ve özellikle denizle, balıkçılıkla uğraşan insanlar konu edinmiştir.” (Özkır, 2019, s. 18). “Haritada Bir Nokta” ve “Semaver” öykülerinin bu çıkarımlara göre mekânsal olarak birbirinden ayrıştığı görülmektedir.

KAYNAKÇA

Abasıyanık, S. (2006). Oğlu Kuşlar . İstanbul: Yapı Kredi.

Aydın, Y. ve Sevinç, Ö. S. (2016). Sürdürülebilirliğin Karşısındaki Engeller Bağlamında Sait Faik Öykülerinin Çevresel Sorunlar Açısından Sınıflandırılması ve Değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya , 34, 244-252.

Korkut, S. ve Sağlam, MH (2019). Sait Faik'in Hikâyelerinde Karakter Dönüşümü. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü , 14, 462-484.

Özkır, G. (2019). Sait Faik Abasıyanık'ın Semaver Adlı Hikâye Kitabının Metindilbilimsel Tahlili. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Celal Bayar Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.

Öztürk, T. (2011). Sait Faik Hikâyeciliğinde Merkez Ve Taşra Arasında Bir Kaçış Mekânı Olarak Ada. Türk Araştırmaları , 4, 775-788.