Su-57 Felon Savaş Uçağının Pazarlanması

Rusya'nın 5. nesil savaş uçağı projesi olan Su-57 Felon Projesi, diğer ülkelere pazarlanması konusunda geride kaldığı görülmektedir. Bunun en büyük sebebi de Batı ülkelerinin Rusya'ya uyguladığı ağır yaptırımlar öne çıkmaktadır. Ayrıca diğer ülkelere pazarlamayamadığı gibi ülke içerisindeki üretimi de son derece kısıtlıdır.

Su-57'nin ilk ortaya çıkış yılı ise 2007 yılıydı. Rusya bu dönemde uçağı tek başına geliştirmek yerine Hindistan ile ortaklık kurma yoluna gitti. 2009 yılının sonunda uçağın ilk prototipin uçuş denemesi gerçekleşti. Başarılı geçen bu denemenin ardından T-50-1 adını alan ilk prototip, bir diğer test uçuşunu 29 Ocak 2010 tarihinde yaptı. 2010 yılında ayrıca her iki ülke projeye 6 milyar dolar yatırım ile ön tasarım sözleşmesi üzerinde anlaşmaya vardı. Fakat daha sonrası Hindistan, Rusya ile yaptığı bu ortaklıktan vazgeçti.

2011 ve 2012 yılları uçak prototiplerinin test uçuşlarıyla geçtiği yıllar oldu. 2011 yılında ilk defa MAKS Havacılık Fuarı sırasında dönemin Başbakanı olan Vladimir Putin'in de katılım gösterdiği törenle ilk defa halka tanıtımı gerçekleşti. Fakat her ne kadar tanıtımı yapıldıysa da uçak prototiplerinin uçuş denemeleri 2016 yılına kadar diğer prototiplerin test uçuşları devam etti.

Aralık 2014'te Rusya, 2020 yılına kadar olan süreçte 55 uçak almayı planladı. Fakat projeye yeteri kadar kaynak sağlanamamasından dolayı üretim süreci ertelenmek durumunda kaldı. En nihayetinde 25 Aralık 2020 tarihinde ilk Su-57 uçakları Rus Hava ve Uzay Kuvvetleri'nin envanterine girmeyi başardı. 2020 yılı itibariyle seri üretime giren uçaktan sadece 11 adet uçak envanterde yer alıyor. 11 adet uçağa ek olarak 10 adet de prototip yer alıyor.

Uçağın Pazarlanma Süreci

Su-57 Felon, özellikleri bakımından 5. nesi uçak projelerinden birisi olarak yer alıyor. Rusya'nın projeye yeteri kadar kaynak ayıramaması, test uçuşlarında zaman zaman sıkıntıların meydana gelmesi ve Rusya'ya uygulanan ambargolar nedeniyle uçağın gelişim süreci yavaşladı. Bununla birlikte dünya genelinde Rus menşeili uçak sistemi kullanan ülkeleri baz alırsak şimdiye kadar Su-57'lere rağbetin az olması da Rusya için iyi bir gelişme değil.

Su-57 uçaklarını talep eden ya da ilgilenen ülkelere baktığımız zaman daha öncesinde Rus menşeili uçak ya da diğer sistemleri envanterinde barındıran ülkeler olduğunu rahatlıkla görülmektedir. Bunlardan birisi de Türkiye olmuştu. Türkiye'nin Rusya'dan S-400 uzun menzilli hava savunma sistemi almasıyla birlikte ortaklığı içerisinde olduğu F-35 projesinden resmi olarak atılmasına sebep olmuş, Türkiye de diğer uçak üreten ülkelerden tedarik edilebileceğini söylemişti. Bu gelişmeye paralel olarak Ağustos 2019'da Rusya'nın başkenti Moskova'da düzenlenen MAKS 2019 Havacılık Fuarı sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan, Su-57 savaş uçaklarını inceleme fırsatı bulmuştu.

Türkiye bu dönemde Su-57 olmak üzere 4. nesil savaş uçağı olan Su-35'lere de ilgi göstermişti. Fakat Türkiye'nin halihazırda NATO üyesi bir ülke olması, Rus uçaklarının bakım ve onarım masraflarının fazla olması ve mühimmat sistemlerinin ters olması gibi nedenlerden dolayı uçakların tedarikine yönelik resmi bir adım atılmadı. Türkiye, Su-57 ve Su-35 uçağı tedarikini daha çok Batılı ülkelere rest çekmek için kullandığı kartlardan birisi olarak görebilmemiz mümkün.

Bir diğer alabilecek ülkelerden birisi de Hindistan. İlk zamanlarda uçağın gelişimi için Rusya ile ortaklık yoluna giden Hindistan daha sonra bu ortaklıktan vazgeçmişti. Daha öncesinde Rus menşeili uçaklar da kullanan Hindistan, envanterinde farklı ülkelerin uçaklarını barındıran ülkelerden birisi konumunda. Fakat son yıllarla birlikte daha çok Batı menşeili uçakları tercih eden Hindistan zaman zaman envanterdek Rus uçaklarını da modernize ediyor. Son olarak Aero India 2025'te Rusya, Hindistan'a resmi olarak Su-57 savaş uçağı tedariki için teklifte bulunduklarını açıkladı. Her ne kadar Hindistan'ın resmi olarak uçağa ihtiyacı olsa da Su-57 uçaklarını alma olasılığı şu an için düşük gözüküyor.

Kasım 2024'te Rus devlet haber ajansı TASS'a göre, Su-57 Felon'un başka bir ülkeye tedarik edilmesine yönelik sözleşmelerin imzalandığı belirtildi. Fakat Su-57 savaş uçağını tedarik eden ülke hakkında bir açıklama yapılmamıştı. Rosoboronexport CEO'su Alexander Mikheyev satış sözleşmesiyle ilgili olarak Çin'de düzenlenen China International Aviation & Aerospace Exhibition Fuarında yaptığı açıklamada, "Askeri-teknik iş birliği sistemi pazara yeni silahlar ve askeri donanımlar getirmelidir. Su-57 için ilk sözleşmeleri imzaladık bile. Ekonomik etki şu ki, pazarda varlığımız var ve dost ülkelerdeki ortaklarımız Rusya'nın güvenilir ve kanıtlanmış silahlarını satın almak istiyorlar. Ve buna bağlı olarak sanayimizi ihracat siparişleriyle desteklemek istiyorlar böylece daha da gelişebiliyoruz ve nesilden nesile önümüzdeki 10-15 yıl için yeni ürünler yaratıyoruz." demişti.

Su-57'lerin ilk müşterisi ise Afrika ülkelerinden birisi olan Cezayir oldu. Cezayir resmi devlet televizyonu ile yabancı basın tarafından yapılan haberlerde Cezayir'in, Su-57'nin ihraç versiyonu olan Su-57E'den bir parti alacağı ifade edildi.

Sonuç

Şu anda Su-57'yi alabilme kapasitesine baktığımız zaman ağırlıklı olarak Asya-Pasifik ile Afrika ülkeleri göze çarpıyor. Latin Amerika ülkelerinin ekonomik durunlarından dolayı Su-57 alsalar bile bu miktar olarak az bir sayı olarak kalacaktır. Potansiyel alıcılara bakıldığı zaman şu anda Belarus, Endonezya, Hindistan ve Vietnam gibi ülkeler daha çok ön plana çıkmakta. Fakat uçağın üretim miktarının şu an için kısıtlı oluşu diğer ülkeler tarafından eksi olarak değerlendirilmekte. Cezayir'in Su-57'leri tedarik etmesi ile özellikle Afrika'da Rus uçaklarına karşı ilginin artmasına sebep olabilir.