Ülkere Göre Efsanevi Yaratıklar

Legendary creator mix

28 Dec, 20248 min read

İnsanlar efsanevi yaratıkları düşündüklerinde, genellikle cadıları, büyücüleri, tek boynuzlu atları ve diğer fantastik figürleri hayal ederler. Bunlar efsanevi yaratıkların örnekleri olsa da, hepsi bunlarla sınırlı değil. Örneğin, dünya çapında inanılmaz derecede ürkütücü olan birçok efsanevi yaratık vardır. Bunları derlediğim yazıma hoşgeldiniz.

Fransa: Gargoyle

Seine Nehri yakınlarındaki bir mağarada yaşayan La Gargouille adında, uzun ve kıvrık boyunlu, kocaman kanatlı bir ejderha vardı. Bu ejderha insanlarla besleniyor, kaos ve yıkıma neden oluyordu. Hatta Rouen sakinleri, öfkesini yatıştırmak için ona her yıl bir insan kurban sundu. Romanus adlı bir rahip Rouen‘e ulaştı. Rahip, insanlara Hıristiyanlığa geçmeleri ve bir kilise inşa etmeleri karşılığında onları ejderhadan kurtarmayı teklif etti. Sonrasında rahip bu sözünü tuttu. Ejderha La Gargouille‘ın başı ile boynu, bir uyarı ve hatırlatma olarak köy girişine asılmış şekilde kazıkta yakıldı. İnsanlar ise ejderhanın kafasını binaların kenarlarına süsleme olarak yapmaya başladılar.

Almanya: Dwarf

Dağlarda ve toprakta yaşayan ve bilgelik, demircilik, madencilik ve zanaatkarlıkla çeşitli şekillerde ilişkilendirilen varlıklardır. Halk hikayelerinde cüceler genellikle uzun sakallı yaşlı adamlar olarak tasvir edilir. Daha detaylı olarak öğrenmek için;

İspanya: Coco

Coco kelimesi , İspanyolcada kafatası anlamına gelir. İspanya, Portekiz ve Latin Amerika'da ebeveynler bazen çocuklarını yaramazlıktan caydırmak için Coco'yu çağırırlar; çocuklarına ninni ve tekerleme söyleyerek eğer ebeveynlerine itaat etmezlerse El Coco'nun gelip onları alacağı ve yiyeceği konusunda korkuturlardı. Çocukların uygunsuz davranışlarını çatıların üzerinden gözetlemektedir; herhangi bir karanlık gölgenin şeklini alır ve izlemeye devam eder.

Norveç: Trol

Trol, İskandinavya folkloründe geçen ve korkunç gözüken insanımsı devasa yaratıktır. Şeytani devlerden, dağlarda yaşayıp insanları kaçıran, vahşi ve daha insan benzeri yaratıklara kadar birçok farklı şekilde tasvir edilmişlerdir. "Doğaüstü" ve "Gizemli" "Şiddetli", "Kötü niyetli" gibi anlamlara gelen bu varlık, Ormanda yaşayan dev olarak bilinenin aksine, mağara trolleri tamamen yeraltında yaşarlar ve genellikle insanlardan daha küçük, büyük yuvarlak karınları ve kısa, tıknaz kolları ve bacakları olan olarak tasvir edilirler.

Kuzey Makedonya: Vampir

Vampirlerin genellikle soluk tenli oldukları ve hikayeye bağlı olarak doğaüstü güzelliğe kadar değişen görünümlere sahip oldukları söylenir, sivri dişleri vardır. Balkanlarda ve Anadolu’da (şekil değiştirmiş olsa da hortlak memoratları derlenebilmektedir), yaşarken kötülük yaptığına inanılan insanların mezarda huzur bulamayarak geri dönmesi şeklinde tezahür eden bir batıl inanışla birlikte anılıyordu.

Hatta Makedonya'da vampir mezarları bulunduğuna dair gerçeklik payı olan haberler mevcut.

https://bilimdili.com/dusunce/vampir-mezarlari-arkeoloji-ve-folklor-ne-diyor/

İsrail: Livyatan

İbrani Kutsal Kitabı'nda Leviathan güçlü bir düşmanı, özellikle de Babil'i tarif etmek için metafor olarak kullanılmıştır. Bazı 19. yüzyıl akademisyenleri canavarı timsah gibi büyük su canlılarına atıfta bulunduğu şeklinde yorumlamıştır. Sözcük daha sonraları genel olarak deniz canavarlarının yanı sıra "büyük balina" anlamına gelen bir terim olarak da kullanılmaya başladı. Tüm evrende kötülüğü üretir.

Çin: Ejderha

Çin ejderhaları geleneksel olarak, merhameti ve ihtişamın kudretini sembolize ederler ve özel olarak suyu, yağışı, fırtına ve seli yönetmek gücüne sahiptir. Tüm uzak doğu ve Orta Asya'da özel günlerde veya kutlamalarda sembol olarak kullanılır. Ejderhalar ayrıca gücü, kuvveti ve buna layık olan insanların başarısını temsil ederler.

Rusya: Baba Yaga

Slav folklorundan iki zıt rolü olan gizemli veya muğlak bir karakterdir. Bazı motiflerde çocukları kızartıp yiyen itici veya vahşi görünümlü yaşlı bir kadın olarak tasvir edilirken, diğerlerinde kahramana yardım eden iyi bir yaşlı kadındır. Genellikle orman yaban hayatıyla ilişkilendirilir. Ayırt edici özellikleri arasında tahta bir havanda uçmak, bir tokmak kullanmak ve ormanın derinliklerinde tavuk bacakları üzerinde duran bir kulübede yaşamak yer alır.

Kazakistan: Tulpar

Tulpar, Türk mitolojisinde Yunan Pegasus'a benzeyen efsanevi kanatlı attır. Antik inanışlara göre, Göksel At veya Tulpar, tanrılar tarafından yaratılmış ilahi bir yaratıktı. Kanatlı bir at olduğu düşünülüyordu, ancak kanatları yere indiğinde görünmez hale geldi ve sıradan bir at gibi görünmesini sağladı. Efsaneler, Göksel At'ın Avrasya bozkırlarında, ilahi bir atın kısraklarla çiftleştiği yerde yetiştirildiğini anlatır. Ortaya çıkan yavrular, hızları ve dayanıklılıklarıyla bilinen büyük, güzel yapılı aygırlara dönüşür. Efsanevi Tulpar, hız, zarafet ve kültürel derinliği sembolize eder.

Marshall Adaları: Deniz Kızı

Aslında çoğu ada ülkesinde bilinen Deniz kızları, belinden yukarısı dişi bir insan görünümünde olan ama aynı zamanda bir balık kuyruğuna sahip yaratıklardır. Sirenler gibi bazı deniz kızları denizcilere şarkılar söyleyip onları büyülerler, işlerinden alıkoyarlar ve güverteden denize yuvarlanmalarına ya da daha kötüsü geminin batmasına neden olurlar.

Meksika: Quetzalcoatl

Aztek kültürü ve edebiyatında yeşil tüylerle kaplı dev bir büyülü yılan aynı zamanda da bir tanrıdır. Rüzgar tanrısı ve mısırın sağlayıcısıydı Aztek mitolojisinde dünyaları yaratmaya yardım eden dört kardeşten biriydi.

https://timelessmyths.com/gods/aztec/quetzalcoatl

Nijerya: Anansi

Afrika folkloründe tam olarak örümcek anlamına gelir; kurnazlık, yaratıcılık ve zekâsını kullanarak daha güçlü rakiplerini alt etme ve onlara karşı zafer kazanma yeteneğiyle tanınır. Bir düzenbaz rolü üstlenmesine rağmen, hem kahraman hem de düşman olarak tasvir edilir. Anansi'nin insan yüzlü bir örümcek veya tam tersine sekiz bacaklı örümcek benzeri özelliklere sahip bir insan gibi birçok temsili vardır. Kaderin en az beklenen dönüşleri ve kıvrımları aracılığıyla gerçeğe götürme yeteneğine dayalı olarak ahlaki, etik , politik veya sosyal değerleri öğreten bir kişilik.

Panama: Cadejo

Cadejo, sakin olduğunda mavi gözlü, saldırdığında kırmızı gözlü köpek biçimli bir yaratık olarak görünen doğaüstü bir ruhtur . Yerli kökenli Orta Amerika folkloruna göre, geceleri izole yollarda dolaşır. İyi bir beyaz cadejo ve kötü bir siyah cadejo vardır. Her ikisi de geceleri gezginlere görünen ruhlardır: Beyaz cadejo, yolculukları sırasında onları zarardan ve tehlikeden korurken, siyah cadejo (bazen şeytanın bir enkarnasyonu ) onları öldürmeye çalışır.

İsveç: Elf

Elfler kimi zaman iyi yürekli, şefkatli, hastalıkları iyileştiren, bitkilerin ve taşların gizli sırlarını öğreten varlıklarken, kimi zaman zararlı, hilekâr, kötü niyetli ve tehlikeli olabilirler. İnsanları ve hayvanları büyüleyip hastalandırabilirler. Elfler genellikle insanlara benzerler fakat insanlardan daha uzun, güzel, bilge ve narindirler. Bu narinliğe rağmen hızlı ve güçlüdürler. Melodik bir ses tonuna sahiptirler. Elf kadınları uzun sarı saçlarını tararken tasvir edilir. Oyun, dans ve şarkı üzerine kurulu neşeli bir hayatları vardır. Tanımlanmış farklı elf türleri vardır; yarı şeffaf ruh, yetişkin kadın boyutları ve küçük peri boyutları. İsveç'te yaygın bir söz vardır, 'elfler sisin içinde dans ediyor', çünkü elfler sisle ilişkilendirilir.

Tayland: Phaya Naga

Çeşitli Asya dini geleneklerinde, Nagalar yeraltı dünyasında yaşayan, yarı insan, yarı yılan varlıklardan oluşan ilahi veya yarı ilahi bir ırktır ve zaman zaman insan veya yarı insan formu alabilirler. Dahası, Nagalar ejderhalar ve su ruhları olarak da bilinirler. Bu doğaüstü varlıklara adanmış ritüeller en az 2.000 yıldır Güney Asya'nın her yerinde gerçekleşmektedir. Bunlar esas olarak üç biçimde tasvir edilir: Başlarında ve boyunlarında yılanlar bulunan tamamen insan biçiminde, sıradan yılanlar biçiminde veya Hinduizm ve Budizm'de yarı insan yarı yılan varlıklar olarak .

Özbekistan: Simurg

Zümrüdüanka veya sadece Anka; kökeni Pers mitolojisi ve edebiyatına dayanan, efsanevi, iyicil bir kuştur. Yılanlara karşı bir düşmanlığı vardı ve yaşadığı yer fazlasıyla sulaktı. Bir antik İran tanımında Simurg'un, kendisini alevlerle kaplayana kadar 1700 yıl yaşadığı, daha sonraki tanım ve kayıtlarda ise onun ölümsüz olduğu ve Bilgi Ağacı'nda bir yuvası olduğundan bahsedilmiştir. İran efsanesine göre, bu kuş o kadar yaşlıdır ki dünyanın yıkılışına üç kez tanık olmuştur. Tüm bu zaman boyunca, Simurg o kadar çok öğrenmiştir ki tüm zamanların bilgisine sahip olmuştur. Simurg uçuşa kalktığında, bilgi ağacının yaprakları titrer her bitkinin tohumlarının dökülmesine neden olurdu. Bu tohumlar dünyanın her yanına dağılır gelmiş geçmiş her bitki çeşidinin kök almasını sağlar ve böylece de insanoğlunun tüm hastalıklarını tedavi ederler.

Amerika Birleşik Devletleri: Sasquatch

Yabani insan anlamına gelen Sasquatch ABD'nin kuzeybatı ve Kanada'nın batı kesimlerinde yaşadığına inanılan iri, kıllı, maymun benzeri yaratık. Sasquatch 2-4,5 metre boylarında, iki ayağı üzerinde yürüyebilen, kötü kokan, sessiz hareket eden veya keskin çığlıklar atan bir canlı olarak tanımlanır. Görüldüğü iddia edilen ayak izlerinin en büyüğü 60 cm, en küçüğü 20 cm boyundadır.

Kanada: Wendigo

Kuzey Kanada bölgesinde yaşadığı düşünülen mitolojik bir karakterdir. Bu yaratıkların ıssız ormanlarda yaşadıkları, insanlara tanrıça ya da hayalet biçiminde görüldüğü anlatılır. Bütün söylenceler, soğuk ve karlı bölgelerde şekillenir ve çoğunlukla da wendigonun buzdan kalbinin erimesi ya da doğrudan buraya verilecek zararın Wendigo'yu alt edeceği düşünülür. Kızılderililer, insan eti yiyen bir kişinin Wendigo'ya dönüştüğüne inanır. Bu mitolojik karakter, insan eti yiyemediği zaman açlığını yosunla giderir ve tek başına yolculuk eden gezginleri takip ettiği söylenir.

Brezilya: Curupira

Brezilya'nın Amazon yağmur ormanlarındaki bu yaratığın parlak kırmızı/turuncu saçları vardır, ancak saçları tutuşabilir ve ateşe dönüşebilir ayrıca bir adama veya cüceye benzer, ancak ayakları geriye dönüktür. Avcıları ve gezginleri aldatır, yollarını kaybetmelerine neden olur, düdükler ve yanlış sinyallerle onları ormanın içinde yanlış yola sürükler. Kaçak avcıları avlar ve ayrıca yavrularına bakan hayvanları avlayan insanlara saldırır.

Türkiye: Alkarısı

Türk, Anadolu ve Altay halk inancında lohusa dönemindeki kadınlara ve atlara musallat olduğuna inanılan yaratıktır. Efsanenin temeli Şamanizm'e kadar uzanır. İnanışa göre lohusaların ve yeni doğmuş çocukların ciğerleriyle beslenir. Alkarısından korunmak için çeşitli çarelerin olduğuna inanılır. Lohusa kadını yalnız bırakmamak, ışıkları sürekli yakmak, başucuna Kuran koymak, yüzünü kırmızı örtüyle örtmek, doğum yapılan yere kartal getirmek bunlardan bazılarıdır. Albastıya neden olduğuna inanılır. Albıs adlı yaratık ile de alakalıdır. Aynı zamanda Lilith'e karşılık gelmektedir.

Bazı kaynaklarda ise Anadolu kültüründeki Gulyabani ile aynı varlık olduğu vurgulanır.

Bonus: Gulyabani

Gul-i beyabani orijinal söyleyişiyle de karşımıza çıkan bu hayalî varlık, gezginlere ve yolculara uğrayıp onları mahveden canavardır. Anadolu kültüründe insan yediği düşünülen kocaman, uzun sakallı ve asalı bir dev olarak betimlenmiştir. Bazı Türk halklarının geleneksel görüşlerine göre, her zaman kadın kılığında olduğuna inanılır. Korkunç bir varlık olup, karanlık zamanlarda çölde ve mezarlıklarda koşan birinin gözüne canlı gibi görünür. Vücudu sarı-kırmızı tüyle kaplı, kocaman, pis kokulu bu acayip varlığın ayakları tersinedir. Gündüzleri mezara girer. Geceleri ise hortlayıp çıkar. At binmeyi ve at kuyruğu örmeyi ve çocukları çok sever. Bir oyundan çıkarak, onları güldürmeye çalışır. O, yolcuları yollarından döndürüp mahvederdi. Avcılara yaklaşıp onlarla insan gibi konuşur. Bir şeyler ister sonra onlara güreş yapmayı önerir. Avcı kazanırsa "Gulyabani" sessizce çekip gider. Ama eğer o kazanırsa avcı, uzun zaman hasta yatacak demektir. Ya da çöllük ve harabe bir yerde yalnız başına yatan birinin ayağının altını yalaya yalaya kan çıkacak kadar inceltir. Sonra ölünceye kadar kanını içer.